|
Wraz z końcem panowania Ludwika XIV całkowicie uległy zmianie stosunki społeczne panujące we francuskim społeczeństwie. Dotychczasowa dworska etykieta ze swoja paradą i wielkością wykluczająca ludzką indywidualność zostaje odrzucona przez elity, które zapragnęły wygody i użyteczności. Wraz ze zmianami społecznymi, architektura przechodzi od reprezentacyjnego przepychu do utylitaryzmu. Pomieszczenia stają się mniejsze i przytulniejsze, sypialnia traci znaczenie salonu reprezentacyjnego w którym przyjmowano gości. Ustala się nowy rozkład domu w którym znajduje się teraz pokój do pracy, pokój do przyjęć ,sypialnia, salon , jadalnia, buduar itp. Każdy pomieszczenie nabiera teraz indywidualnego charakteru. Najbardziej charakterystycznym pokojem z tego okresu jest niewątpliwie buduar – czyli pokój dla pań ze specjalnymi nowymi rodzajami mebli. Pojawiają się sekretarzyki damskie na wysokich nogach, narożne komody, szafki do przechowywania listów, damskie biurka. W meblach przeznaczonych do siedzenia wygoda łączy się z wytworna elegancją.
Meble w okresie rokoka zmieniają swoje wymiary i kształty. Z ciężkich pompatycznych sprzętów stają się lekkie i ruchliwe. W stosunku do mebli pojawia się pojęcie garnituru czyli umeblowania jakiegoś wnętrza w stoły ,krzesła, fotele itp. utrzymanych w jednolitym charakterze i obitych jednakową tkaniną obiciową. Pierwsze meble o rokokowych formach zaczęto konstruować w latach 1715- 1723. Początkowo formy rokokowe objawiały się w postaci nieznacznie wygiętych nóg w kształcie litery S. Wraz z upływem czasu wszystkie linie w meblach stają się powyginane, płaszczyzny staja się wypukłe i wklęsłe , narożniki zaokrąglone. Podpory mebli mają teraz formę płynną, są pozbawione łączyn i pogrubione u nasady. Podział tektoniczny mebli zostaje zatarty, nogi stapiają sie w jedną całości z elementem dźwiganym. Powierzchnie mebli zostają malowane w jasnych kolorach, małe płaszczyzny wypełniano złocona snycerką. Duże i wypukłe powierzchnie mebli pokrywano drewnianą markieterą. Pojawiły się w użyciu nowe forniry z drzew egzotycznych – amarant, cytryna, palisander , róża itp. Używano go na okładziny w postaci forniru przycinanego w szachownice , romby, ornament wstęgowy, kwiatowy .
Cechą charakterystyczną było dodawanie do mebli brązów złoconych czyli węższych lub szerszych powyginanych listew złożonych z motywów chrząstkowych, taśmowych i stylizowanego ząbkowanego liścia akantu. Listwy te posiadały wysunięte na zewnątrz i do wewnątrz spiczaste zakończenia. Ornament taki nazywany jest rocaille. Brązy rokokowe występują przede wszystkim na krawędziach mebli, gdzie osłaniają delikatną okładzinę fornirową. Najsłynniejsze kompozycje zawierały takie motywy naturalne jak palmy z małpami czy inne gatunki drzew zaludnione postaciami. Około 1760 roku roztańczone formy mebli rokokowych ulegają uspokojeniu. Krzywizny mebli maleją ,a brązowe dekoracje przestają dominować nad płaszczyznami ograniczając się do krawędzi podpór i obramień. W okresie rokoka popularne i kosztowne było wysyłanie mebli do Azji gdzie ich powierzchnie pokrywano modnym wtedy lakiem . Francuscy rzemieślnicy wynaleźli odpowiednik chińskich drogich lak. Po raz pierwszy zastosowano werniks występujący w trzech kolorach czarnym, złotym i czerwonym.
Jednym z najpopularniejszych mebli tego okresu była komoda. Ich smukłe wygięte i zwężające się ku dołowi nogi podpierały smukły korpus z szufladami. Najczęściej komody wyposażano w dwie głębokie szuflady. Dzięki łagodnie poprowadzonym krzywiznom krawędzi całość sprawiała wrażenie mebla wykonanego z jednego kawałka drewna. Dodawanie brązów potęgowało wrażenie ruchliwości i rozedrgania.
Tak jaki inne meble tak i stoły w czasach rokoko uległy przeobrażeniu. Nogi stołów formowano w kształt smukłej litery S, której krawędzie pokrywano dekoracyjnymi brązami. Nierzadko budowano stoły z rozsuwanym płytami, stosowanych w jadalniach. Powszechnie używano także małych stołów kredensowych do potraw oraz dwunożnych stołów konsolowe ustawianych przy ścianach poniżej luster. Wielkim powodzeniem cieszyły się meble służące do pisania i przechowywania korespondencji takie jak stoły do pisania, biurka, sekretery. Powstały nowe nieznane wcześniej meble. Szyfonierka z trzema szufladami - mebel na wysokich nogach będący czymś pośrednim między komodą , a stolikiem. Damskie biurka ze skośną płytą , stoliki do gier, stoliki toaletowe z lustrem w formie nadstawki oraz inne typy łączące w sobie biurko, stół i komodę.
Meble do siedzenia również wykształciły własne nowe formy i modele. Siedzenia stały się lekkie, a ich głównym zadaniem była użyteczność i wygoda. Fotele straciły charakter mebla służącego do reprezentacji. Teraz siedziska były poszerzone , ramiona podtrzymywane przez konsole zostały skrócone i rozchylone na bok. Oparcie stało się niższe i bardziej dopasowane od formy ludzkiego ciała. Siedzisko ,oparcie a czasem i ramiona wyściełano poduszkami puchowymi powleczonymi ozdobnymi tkaninami. Podobnie jak wśród stołów tutaj także konstruowano ogromna liczbę nowych mebli. Rożne foteliki małe i duże z ramionami i bez ramion, kanapy, sofy i leżanki, wszystkie wsparte na lekkich esowatych nogach służyły teraz wygodzie.
W okresie rokoko zaprzestano konstruowania ciężkich łoży z baldachimami. Początkowo całkowicie używano łoży bez kolumn. W połowie XVIII wieku pojawia się małe łoże z baldachimem i dwoma lub trzema ściankami bocznymi zwane łóżkiem Polki ( lit a la polonaise ) na cześć królowej Marii Leszczyńskiej. Płaszczyzny wewnętrzne tego łóżka były wyściełane miękkimi tkaninami a ramy ozdobione brązami. Spośród wielu odmian łoży jakie powstały w tym okresie nieliczne tylko różnią się od siebie ukształtowaniem baldachimu czy wysokością bocznych ścianek, co przeradzało się na nazwy typu łóżka tureckie, włoskie z wysokim wezgłowiem, chińskie, angielskie itp..
Rokoko wytworzyło dużą liczbę nowych typów mebli nieznanych wcześniej. Motorem tych działań było odrzucenie skostniałych zasad społeczno feudalnych i dążenie ludzi do największej wygody i użyteczności miało związek z panującymi wówczas ideami Oświecenia
Meblarstwo w Anglii XVIII wieku rozwija się dwutorowo. Z jednej strony funkcjonuje meblarstwo dworskie naśladujące formy francuskie, z drugiej działa meblarstwo mieszczańskie wykazujące coraz większą odrębność od gustów dworskich. Meble jakie zaczęto wytwarzać w czasach baroku – wysokie komody, oszklone szafy na porcelanę, niskie komody , stoły ,krzesła otrzymały wygięte esowato nogi zakończone formą zwierzęcego kopyta, u dołu zaś u góry rozszerzone i pokryte ornamentem.
Historia mebli angielskich w XVIII wieku w okresie rokoko, wiąże się z nazwiskiem Thomasa Chipendale. Ten snycerz , producent mebli do siedzenia i kabinetów opublikował pracę z wzorami i projektami mebli, będącą katalogiem wzorów. Druk ten wywarł duży wpływ na meblarstwo w Anglii, Ameryce, Holandii oraz basenie morza bałtyckiego. Meble Chippendale”a nie różniły się zbytnio od mebli z początku XVIII wieku poza płaskorzeźbionym ornamentem rokokowym na wygięciach nóg, wolutowych szczytach szaf i krawędziach. Charakterystyczne w meblach do siedzenia były zawsze ażurowe oparcia ukształtowane na wzór ornamentu wstęgowego z łagodnie wijącymi sie krawędziami. Chipendale”a projektował i produkował wszystkie typy mebli: krzesła, ławy, kanapy, gabloty, szafy biblioteczne, sekretery, komody , biurka, szafy komodowe. Korzystał z różnych stylów od gotyku po wpływy chińskie. Z jego pracowni pochodziły krzesła z prostymi nogami pokrytymi delikatną snycerką. Oparcia zawsze ażurowe ozdabiane były ornamentem gotyckim tzw. oślim grzbietem. W okresie rokoka było to coś odmiennego. W meblach skrzyniowych z umiarem stosowano architektoniczne detale : konsole, pilastry kolumny. W 1770 roku weszła moda na nowy gatunek mebli z ornamentem kratowym opartym o wzory chińskie. Za przykładem Chippandale”a kolejni angielscy rzemieślnicy zaczęli wydawać katalogi z wzorami mebli.
|
|
 |